TANZİMAT DÖNEMİ

TANZİMAT DÖNEMİ EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ (1860-1895)

• Tanzimat Fermanının ilanından sonra bu edebiyatın tohumları serpilmeye başlamıştır.
• Batılı tarzda ilk eserler bu dönemde verilmeye başlanmıştır.
• Hak, adalet, özgürlük, vatan kelimeleri bu dönemde ilk defa kullanılmaya başlanmıştır.
• Tanzimat edebiyatı kendi arasında ikiye ayrılır.(Birinci-ikinci dönem)
• Yazı dilini halkın anlayacağı dile yakınlaştırmaya çalışmışlardır.
• Tiyatroyu halkı aydınlatma aracı olarak görmüşlerdir.
• Toplumcu bir çizgi tutmaya çalışmışlardır.
• Divan edebiyatındaki "bölüm güzelliğine" karşın "konu bütünlüğüne, güzelliğine" önem vermişlerdir.
• Tanzimat birinci dönem sanatçıları(Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Mithat Efendi) ikinci dönem sanatçılarına göre daha halkçı olmuşlardır.

BİRİNCİ DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ (1860-1876)

• Divan edebiyatını eleştirmelerine rağmen onun etkisinden kurtulamamışlardır.
• Vatan millet, hak adalet, özgürlük gibi kavramlar ilk defa bu dönemde kullanılmaya başlanmıştır.
• Batılı anlamda ilk esereler bu dönemde verilmeye başlanmıştır.
• Toplumu bilinçlendirmek için edebiyatı bir araç olarak görmüşlerdir.
• Dilin sadeleşmesi gerektiğini söylemişler ancak pek başarılı olamamışlardır bu konuda.
• Roman, modern hikâye, tiyatro, gazete, eleştiri, anı bu dönemde kullanılmaya başlanmıştır.
• Bu dönemin sanatçıları aynı zamanda devlet adamı sıfatı da taşıyorlardı.
• Klasizim (Şinasi, Ahmet Vefik Paşa) romantizm (Namık Kemal, Ahmet Mithat) den etkilenmişlerdir.

İKİNCİ DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ (1876-1895)

• Bireysel konulara dönülmüştür.
• Sanat, sanat içindir, görüşü benimsenmiştir.
• Dil oldukça ağırlaştırılmıştır.
• Tiyatro eserleri oynanmak için değil okunmak için yazılmıştır.
• Realizm ve natüralizm baskın akımlar olarak göze çarpar.
• Gazetecilik, ilk dönemdeki toplumsal etki ve işlevini yitirir. Gazetelerdeki siyasal ve toplumsal içerikli yazılar yerini günlük sıradan olaylara bırakır. Toplumsal makalenin yerini de edebi makale alır.
• Birinci dönemdeki gibi hece denenmekle birlikte aruz yine egemenliğini sürdürmüştür. Birinci dönemde de kullanılan Divan edebiyatı nazım biçimleribırakılmaya başlanmıştır.
• Şiirin konusu genişletilmiş; ölüm, karamsarlık, aşk, felsefi düşünceler tema olarak seçilmiştir. Sanatçılar, "Güzel olan her şey şiirin konusu olabilir." anlayışını savunmuşlardır. Bu dönem şiiri Servet-i Fünun şiirine de esin kaynağı olmuştur.
• Roman ve öykü tekniği daha da gelişir. Birinci dönem göre daha nitelikli ürünler vermeye başlamıştır. Betimlemeler ilk döneme göre daha da ölçülüdür. Realizm akımının etkisiyle gözleme önem verilmiş, olay ve kişiler daha gerçekçi anlayışla anlatılmıştır.
• Nabizade Nazım naturalizmden, Recaizade Mahmut Ekrem ve Samipaşazade Sezai realizmden, Abdülhak Hamit Tarhan ise romantizmden etkilenmiştir.
• Tanzimatın ikinci döneminde ürünler veren Muallim Naci Divan edebiyatının tek savunucusudur.
• Tanzimat'ın ikinci kuşak sanatçıları: Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan, Samipaşazade Sezai, Nabizade Nazım, Muallim Naci, Direktör Ali Bey ve Ahmet Cevdet Paşa'dır.